De berichten over klimaat, energietransitie, economie, natuur en biodiversiteit buitelen over elkaar heen. Dat levert soms opmerkelijke parallellen op. Het bericht dat een wolvin zich nu ‘formeel’ in Nederland gevestigd heeft, vond ik een hoogtepunt.
Na lange tijd van vervolging en achteruitgang komt onze toppredator zelf binnenlopen en kiest ze waar ze wil leven. De loslopende exemplaren die de laatste jaren al gezien werden, waren echte ‘lone wolves’ - eenlingen die het landschap afschuimen om iets te eten te vinden. Deze dieren doden af en toe schapen (en af en toe een flink aantal) en verkassen zodra ze niks meer te eten hebben. DNA-onderzoek laat zien dat de wolvin die nu op de Veluwe leeft, slechts wild uit de directe omgeving eet en geen overlast meer veroorzaakt voor de veetelers in de omgeving.
De wolf en de circulaire economie
Afgelopen maand vond ook de week van de circulaire economie plaats. Nederland staat bol van de circulaire initiatieven en ook de provincie Zuid-Holland is zeer actief op dit gebied. In het onderzoeksprogramma ACCEZ werkt de provincie samen met de regionale kennispartijen (Universiteit Leiden, TU Delft, Erasmus en de WUR) en VNO-NCW West aan het versterken van de kennisbasis voor de transitie naar een circulaire economie. Tijdens het netwerk- en inspiratiecafé in de Fruitvis in Rotterdam hield ik een verhaal over ons onderzoeksproject Groene Hart Circulair, over een circulaire groene economie die het prachtige landschap en het natuurlijk kapitaal versterkt in plaats van verarmt. Daar begon ik ook met de wolf.
De ‘lone wolf’ kun je namelijk vergelijken met een typische lineaire economie: je zoekt naar de goedkoopste grondstoffen, gebruikt die, laat je rotzooi achter en gaat op zoek naar de volgende lading grondstoffen zonder achterom of vooruit te kijken. De gesettelde wolvin gedraagt zich al meer als onderdeel van de omgeving. Ze kiest een plek met voldoende natuurlijk kapitaal (prooidieren, schuilplaatsen et cetera), eet wat er voorhanden is zonder onnodige slachtoffers te maken. Ik wil niet beweren dat de wolvin volledig circulair actief is, zeker niet, maar ze gaat wel die richting op. Misschien dat een bever een voorbeeld is van een dier dat actief zijn directe omgeving inricht om er langdurig actief te kunnen zijn. De bever kennen we in de ecologie dan ook als een ‘ecosystem engineer’.
Het is goed om te zien dat steeds meer bedrijven de milieuproblemen veroorzakende lineaire economie vaarwel proberen te zeggen en stappen zetten in de richting van een meer circulaire economie - met de natuur als partner, in plaats van als vijand die je mag gebruiken tot het eind. Ook De Nederlandsche Bank geeft nu in een nieuw rapport aan dat het verlies van biodiversiteit, waaronder het verlies van bestuivers, ook onze economie raakt.
Groene cirkels
Een prachtig voorbeeld van stappen in de richting van een meer circulaire economie zijn de Groene Cirkel-projecten. Op 1 februari jl. is bijvoorbeeld de Groene Cirkel Kaas en Bodemdaling gestart. Kaasfabriek de Graafstroom en Deltamilk, de coöperatie van melkveehouders, willen de transitie maken naar een natuurlijker en duurzamer melkveehouderij die nog betere en nog bijzonderder kaas op zal leveren. Naturalis is één van de partners in dit project en zal vooral helpen om de ‘kennisbasis’ te leggen voor deze ambitie. Meer circulair dan een kaas kan het niet worden, vooral als niet alleen de bedrijven en de kennispartijen ook de overheid, de banken, de natuur- en milieuorganisaties en de burgers hun schouders onder een dergelijke opgave zetten. Een prima voorbeeld van de samenwerking die nodig is voor biodiversiteitsherstel, zoals we geschetst hebben in het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.
Hartelijke groet!
Koos Biesmeijer
wetenschappelijk directeur
Naturalis Biodiversity Center