Verborgen vlinders: Het gestroomlijnd zichtbaar maken van papillotten

Ingepakte vlinders

In het papillottenproject worden onopgezette vlinders, die al tientallen jaren in zakjes opgeborgen zitten, toegankelijk gemaakt voor de wetenschap, door ze te fotograferen, digitaliseren en door ze overzichtelijk op te bergen. Deze kennis zet Naturalis ook in om andere (buitenlandse) musea mee te helpen.

Verstofte collectie

Elke natuurhistorische collectie heeft ze: dozen of laden vol met zakjes met insecten afkomstig van historische expedities en verzamelreizen waarin uit enthousiasme overvloedig verzameld is. Wat te doen met deze collectie? Meestal blijven deze zakjes tot in de “eeuwigheid” liggen, omdat er geen tijd en geld is om ze op te zetten en bovendien kost het daarna veel ruimte om ze op te bergen. Bovendien is het vaak materiaal dat al in veelheid in de collectie aanwezig is en daarom is de noodzaak van opzetten minder groot. 

Wetenschappelijk belang

Maar het onopgezette materiaal bevat vaak wel gegevens, zoals plaats, datum en vanger, en is dus potentieel wetenschappelijk bruikbaar materiaal. Het papillottenproject voorziet in het toegankelijk maken van die gegevens door de inhoud en de zakjes te fotograferen en te digitaliseren, waarbij de insecten niet behoeven te worden opgezet en dus ook niet extra ruimte innemen. De foto’s en data worden in een database opgeslagen waarna specialisten het materiaal kunnen inzien, determineren en beoordelen. Eventueel belangrijk materiaal, dat alsnog moet worden opgezet, kan daarna worden geselecteerd en verder bestudeerd. 

De papillotten van Naturalis

Naturalis Biodiversity Center beschikt over ca. 600.000 vlinders in papillotten, voornamelijk uit voormalig Nederlands Indië, met name uit de collectie Van Groenendael. Sinds de start van het project in 2016 zijn tot nu toe zo’n 70.000 papillotten gefotografeerd, geregistreerd en omgepakt in nieuwe zuurvrije zakjes en op een standaardwijze opgeborgen in hoge laden. Het project werkt momenteel met 15 vrijwilligers wisselend op 5 dagen in de week. In het nieuwe museum zijn er plannen dit nog uit te breiden. Er is ook belangstelling van buitenlandse musea om hun papillottenvoorraad op deze wijze toegankelijk te maken. Hierin neemt Naturalis dus het voortouw.