Naturalis beheert de natuurhistorische collectie van de Nederlandse staat. Die is gedurende eeuwen verzameld voor wetenschappelijk onderzoek. Ze zijn als een catalogus van al het leven op aarde. Deze enorme voor alle wetenschappers openbare collectie omvat meer dan 43 miljoen objecten, waarin planten, dieren, schimmels en mineralen van vroeger tot nu uit verschillende gebieden op aarde. Die is voor het onderzoek in Nederland en daarbuiten van grote waarde.
Verzamelenin het verleden
Met de opkomst van het verzamelen van collecties van naturalia in de 16e en 17e eeuw, maar vooral met de opkomst van de verlichting in de 18e en 19e eeuw, nam de belangstelling voor dieren, planten en mineralen uit andere delen op aarde sterk toe. Iedere kans die biologen kregen om mee te varen naar verre oorden werd aangegrepen om natuurhistorische voorwerpen te verzamelen.
Zo werden hier en ook in andere landen steeds grotere wetenschappelijke collecties opgebouwd. Nederlandse onderzoekers maakten vaak gebruik van het verkeer naar koloniën in ‘de Oost’ en later ook naar ‘de West’ door mee te varen op Nederlandse schepen. Naturalis is zich bewust van de geschiedenis van haar collecties, en de koloniale context waaronder deze collecties verzameld zijn. De omstandigheden waren zelden gelijkwaardig, vrijwillig of rechtmatig.
Onderzoek naar het koloniale verleden
Aandacht voor het koloniale verleden en herstel van onrecht is van groot belang. Het is daarom goed dat er onderzoek naar de herkomst van objecten in Nederlandse musea gedaan wordt die vanbelang zijn voor het land van herkomst. Daarbij kan bepaald worden of deze in het verleden gestolen zijn of onder druk ontvreemd. Aangezien de collecties van Rijksmusea eigendom zijn van de Nederlandse Staat, beslissen deze musea niet zelf over overdracht. Een onafhankelijke commissie adviseert de minister op basis van het herkomstonderzoek dat musea moeten uitvoeren. Naturalis werkt graag mee aan dit soort onderzoek.
De Dubois-collectievan Naturalis
Op 26 september 2025 maakte de Nederlandse overheid bekend dat de zogeheten Dubois-fossielen, waaronder het beroemde schedelkapje van de eerst gevonden Homo erectus, terug gaan naar Indonesië. Naturalis voert die teruggave uit.
