De terrestrische biodiversiteit van de Nederlandse Caribische eilanden, een onderdeel van ons koninkrijk, is grotendeels onbekend. Door middel van wetenschappelijke expedities, monitoringprogramma's en lokale educatie streven we ernaar deze terrestrische biodiversiteit in kaart te brengen en daarmee te beschermen.
Project samenvatting
De Nederlandse Caribische eilanden zijn al eeuwen onderdeel van ons koninkrijk - de eilanden Saba, Bonaire en Sint Eustatius zijn zelfs sinds 2010 onderdeel van Nederland - maar de biodiversiteit van het leven op land, en dan vooral de ongewervelden, is erg slecht bekend. Dit project brengt de entomofauna beter in kaart door inventarisaties en expedities. Om de biodiversiteit op de eilanden te kunnen volgen zullen met behulp van de lokale bevolking ook monitoringsprogramma's worden opgezet.
Estafette-expeditiesgeorganiseerd
In 2022 en 2023 werd door Naturalis een eerste estafette-expeditie georganiseerd naar het benedenwindse eiland Bonaire. Hierbij gingen teams van onderzoekers met verschillende specialisaties opeenvolgend naar hetzelfde gebied, waarbij ze naast het verzamelen van hun eigen insectengroep, ook algemene bemonsteringsmethoden inzetten. Zo worden zowel zoveel mogelijk verschillende insectengroepen als een ruime periode bemonsterd. Na het succes van deze expeditie is een tweede estafette-expeditie op touw gezet naar het bovenwindse eiland Saba.
Omdat ook de flora van vooral de bovenwindse eilanden nog niet goed bekend is, wordt die in kaart gebracht. Dit biedt de mogelijkheid om eveneens de relatie tussen flora en fauna te onderzoeken.
Om de kennis over flora en fauna bij de plaatselijke bevolking te vergroten, worden verschillende activiteiten georganiseerd, waaronder lezingen en excursies. Hierdoor wordt de bevolking ook bewust gemaakt van de waarde en problemen van de lokale biodiversiteit.
Wat leverthet project op?
De estafette-expeditie van Bonaire in 2022-2023 heeft het aantal bekende ongewervelden van Bonaire van 168 naar 776 gebracht. Dit is gepubliceerd in een themanummer van Nederlandse Faunistische Mededelingen. Een aantal van deze soorten is nieuw voor de wetenschap en is – of wordt binnenkort – officieel beschreven en van een naam voorzien.
De Saba-expeditie heeft plaatsgevonden in de herfst en winter van 2024-2025 en de resultaten worden momenteel uitgewerkt. Ook deze zullen gepubliceerd worden, ten minste in een geannoteerde checklist.
Tijdens beide estafette-expedities zijn tientallen lezingen, excursies en workshops gegeven voor zowel schoolklassen als het algemene publiek. Dit heeft geleid tot vergroting van de plaatselijke kennis - en daarmee waardering - van de flora en fauna.
Van een groot aantal verzamelde soorten is DNA-monsters genomen. Voor veel hiervan zijn dit de allereerste DNA-gegevens die bekend zijn. Deze DNA-gegevens zijn niet alleen nuttig voor het verder onderzoeken van de biodiversiteit van de Nederlandse Cariben, maar zijn ook bruikbaar voor wereldwijd onderzoek.
Mogelijk zullen binnen dit project een aantal veldgidsen en determinatiewerken worden ontwikkeld. Te denken valt aan een flora voor de bovenwindse eilanden, een veldgids voor de bijen of zweefvliegen of een sleutel om kevers op naam te kunnen brengen.
De op te zetten monitoringsprogramma's zullen uitgevoerd moeten worden door op te leiden lokale mensen.
Wie werkenaan dit project?
Betrokken partijen:
Sea and Learn Foundation, Nederlandse Entomologische Vereniging, Wageningen University, Public Entity Saba & Michiel Boeken
Ons team:
Wim Klein, André van Proosdij, Wil van den Hoven, Rick Buesink & Ron Felix
Meerinformatie
Vroege Vogels uitzending over de eerste resultaten van de expeditie
Critter Quest van Sea and Learn over hoe bewoners kunnen meten
Themanummer van Nederlandse Faunistische Mededelingen over deze Bonaire expedities