De presentatie van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel - woensdag 19 december in Den Haag - was wat mij betreft de kroon op een jaar lang werken aan een bijzondere samenwerking: 19 partijen delen de overtuiging dat het herstellen van biodiversiteit een nieuwe aanpak vraagt. Nu is het belangrijk dat deze beweging zich snel verder uitbreidt. In november en december varieerden mijn agendapunten van klein naar groot en van lokaal naar internationaal. Van de hackathon Big Data for Bees in Den Bosch tot de VN-conferentie rond biodiversiteit eind november in Egypte.
‘Samen voor biodiversiteit’ is het motto van het Deltaplan Biodiversiteitherstel waarvoor ik als kwartiermaker aan de slag ben en dat op woensdag 19 december is gepresenteerd in Den Haag. Ik ben er trots op dat het deltaplan er nu ligt en op hoe de nieuwe aanpak ontvangen is, maar tegelijk moet het herstellen van de biodiversiteit nog beginnen: het is zaak dat zich nu zoveel mogelijk nieuwe partijen aansluiten en actief mee gaan doen.
Dat ‘samen’ vind je overigens terug op alle niveaus van de regio tot nationaal en internationaal. En als er ergens intensief wordt samengewerkt, dan is het wel rond mijn favoriete onderwerp: de bijen. Het is bijna niet bij te houden, zoveel gebeurt er tegelijk.
Regio Leiden
Afgelopen maand werd duidelijk dat de samenwerking op het gebied van bijen in de regio Leiden na drie jaar al resultaat te zien geeft. In de Groene Cirkel Bijenlandschap, zoals het project heet, komen nu 34 procent meer wildebijensoorten voor. Bijenexpert Menno Reemer van EIS Kenniscentrum Insecten stelt dat vast in zijn onderzoek in het gebied tussen Leiden, Alphen aan de Rijn en Zoetermeer. De boodschap: breng bloemen en nestgelegenheid aan in je tuin, dorp en bedrijventerrein en verbeter het beheer van wegbermen, weilanden en ander groen - de bijen zullen dan terugkeren. Of we ooit álle verdwenen soorten terugkrijgen in het gebied is zeer de vraag, maar de start is hoopgevend.
Nederland
In dezelfde periode hielden we de workshop Big Data for Bees. Veertig experts kwamen samen om te bedenken hoe (big) data lokale bijeninitiatieven en de nationale bijenstrategie kunnen helpen hun doelen te bereiken. Kan een app (zoals de Beep-kastkaartapp) imkers helpen om de gezondheid van hun honingbijen te verbeteren? Kunnen we uit satellietbeelden opmaken of een grasland kruidenrijk is en dus goed voor bestuivers? Hoe kan informatie over het voorkomen van bijvoorbeeld bijen en planten ingezet worden voor de vergroening van infrastructuur en woningbouw zodat we ook daar winst boeken voor de natuur? De zeer verschillende invalshoeken en expertise van de deelnemers waren fascinerend: breng data scientists, imkers, onderzoekers, beleidsmakers, natuurorganisaties en burgerinitiatieven samen rond gezamenlijke doelen en er gebeuren bijzondere dingen. De volgende stap konden we al op 14 en 15 december zetten tijdens een hackathon in Den Bosch, waar 'civil hackers' binnen 30 uur voor een paar van deze ideeën werkende prototypes wisten te bouwen. Minister Carola Schouten erkent het belang van innovatieve slimme oplossingen en kwam op 15 december langs om de prijsuitreiking van Big Data for Bees te verzorgen.
Egypte en de wereld
Nog niet zo lang geleden snorkelde ik tussen honderden prachtige vissen in de Rode Zee in afwachting van mijn bezoek aan de VN-conferentie over biodiversiteit. Een paar duizend beleidsmakers, ngo’s en onderzoekers waren in Sharm el Sheikh, Egypte, bij elkaar om te bepalen hoe we de volgende stappen kunnen zetten in het beschermen en herstellen van de biodiversiteit. Ik kwam in het bijzonder voor de bijeenkomsten van de Coalition of the Willing on Pollinators: de landen die op basis van het IPBES pollinator-rapport nationale plannen voor bestuivers maken. Ons ministerie van LNV is initiatiefnemer van de coalitie; Noorwegen, Estland, Zweden en de Europese Commissie hebben zich nu ook aangesloten. De Estse minister deelde een bijzonder bijenverhaal dat ik je niet wil onthouden: in Estland geldt voor gasten van de president het eten van honing van de paleisbijen als een grote eer.
Na een introductie over bestuivers, hun belang voor onze landbouw en natuur en wat daarvoor gedaan moet worden, zetten EU-commissaris Vella en ministers van Estland, Noorwegen en Zweden hun handtekening voor de Coalitie. Nederland heeft al een bijenstrategie, de EU heeft het Pollinator Initiative en de andere landen van de coalitie zijn ook zover of hard op weg. De ministers en de EU-commissaris legden zeer enthousiast uit waarom ze ondertekenden en wat ze gaan doen, zelfs met een aantal persoonlijke noten in hun toelichting. Zo vertelde de Estse minister dat het eten van honing van de paleisbijen een grote eer is voor gasten van de Estse president. De Noorse minister vertelde trots dat er een insect naar hem genoemd was: weliswaar geen bij, maar een parasitaire wesp - maar zijn ogen glinsterden.
Het werd gewaardeerd dat ik als heuse ‘bijenprofessor’ speciaal gekomen was om een verhaal te houden. Blijkbaar vertoont de wetenschap zich niet zo vaak bij dit soort gelegenheden. Dat is jammer en moet in mijn ogen anders. Alleen door samen de uitdagingen op te pakken komen we echt verder: relevante kennis genereren en delen zorgt ervoor dat de initiatiefnemers met kennis als basis echt een verschil kunnen maken voor biodiversiteit.
Hartelijke groet & fijne feestdagen
Koos Biesmeijer
wetenschappelijk directeur
Naturalis Biodiversity Center