Stap dichter bij geavanceerde monitoring van onze biodiversiteit

6 november 2025
Conceptuele weergave: ABM zal gebruik maken van slimme technologieën zoals sensoren, AI en DNA-technieken om de biodiversiteit snel en op grote schaal te meten. Credits: Getty Images.

Naturalis Biodiversity Center, TNO, RIVM en Rijkswaterstaat slaan de handen ineen om de biodiversiteit, ofwel de verscheidenheid aan leven, te beschermen. Dankzij een subsidie van 19,4 miljoen euro lanceren zij samen een initiatief voor geautomatiseerde biodiversiteitsmonitoring (ABM), dat van 2026 tot 2030 loopt. Het richt zich op de realisatie van een infrastructuur met sensoren en kunstmatige intelligentie (AI), essentieel voor snelle en grootschalige monitoring om de achteruitgang van biodiversiteit tegen te gaan.

Volg onze verhalen

Volg hier het nieuws over het museum en het dagelijkse werk en ontdekkingen van onze onderzoekers.

FacebookInstagramYouTube

Huidige monitoring
schiet tekort

Biodiversiteit is essentieel voor gezonde ecosystemen die ons voorzien van voedsel, gezondheid, energie, schoon water en andere belangrijke diensten. Helaas laten de gegevens die we nu hebben een zorgwekkend beeld zien: de biodiversiteit neemt af en er vinden grote verschuivingen plaats. De huidige monitoring schiet echter tekort om hier een goed beeld van te krijgen, omdat de metingen niet gestandaardiseerd zijn en niet snel genoeg plaatsvinden om veranderingen direct te volgen. Overheden, bedrijven en de maatschappij hebben echter dringend duidelijke informatie nodig over de huidige staat van de natuur om effectief beleid te kunnen voeren om het verlies van biodiversiteit tegen te gaan. De financiering voor het initiatief Automated Biodiversity Monitoring (ABM) vanuit de FTO-subsidie van de Rijksoverheid biedt een direct antwoord op deze dringende behoefte.

Infrastructuur
met sensoren en AI

Het ABM-initiatief richt zich op de realisatie van een infrastructuur voor geautomatiseerde biodiversiteitsmonitoring op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Deze infrastructuur zal gebruik maken van slimme technologieën zoals sensoren en AI om de biodiversiteit snel en op grote schaal te meten, wat een efficiënte en kosteneffectieve aanpak biedt.

Prof. dr.  Vincent Merckx, hoofdaanvrager en wetenschappelijk directeur van Naturalis, legt uit: “Binnen dit initiatief hoeven we niet opnieuw het wiel uit te vinden. Bij Naturalis hebben we al samen met verschillende partijen baanbrekende technieken ontwikkeld voor het herkennen en monitoren van soorten. We gaan die kennis en techniek nu opschalen om een nationale dienst te creëren. Samen met onze partners TNO, RIVM en Rijkswaterstaat zetten we autonome veldstations in die op een een centraal AI-systeem worden aangesloten, zodat we de biodiversiteit van heel Nederland in kaart kunnen brengen.”

Conceptuele weergave ABM veldstation. Credits: Naturalis Biodiversity Center.

Conceptuele weergave ABM veldstation

Innovatie
door samenwerking

TNO gaat zich bezighouden met de technische ontwikkeling van deze veldstations (sensoren), en RIVM en Rijkswaterstaat met het plaatsen van deze stations in hun meetnetwerken. Naturalis zal zich dus bezighouden met de techniek en het systeem (ook wel de ‘infrastructuur’ genoemd) waar deze stations op zullen aansluiten.

Henrik Cornelisson van de Ven, senior wetenschapper bij TNO, benadrukt de bredere impact: “TNO is trots dat wij het uitstekende werk van Naturalis mogen ondersteunen. Met onze expertise in onder meer sensornetwerken en technologievalorisatie versterken wij de slagkracht van het project. Door samen te werken, kunnen we niet alleen de monitoring van biodiversiteit naar een hoger niveau tillen, maar ook waardevolle data genereren die helpt om transities zo vorm te geven dat ze optimaal zijn voor biodiversiteit in Nederland.”

De plaatsing van de stations door RIVM en Rijkswaterstaat is cruciaal voor de dataverzameling. Andries Hof, senior wetenschappelijk medewerker RIVM, is positief over de aanpak: “Door biodiversiteit en milieukwaliteit op dezelfde plekken slim te meten krijgen we meer inzicht in effectieve maatregelen voor het verbeteren van de biodiversiteit.”

Ook Ingeborg Absil, directeur Bereikbaarheid en Netwerkkwaliteit bij Rijkswaterstaat, is enthousiast over de samenwerking: “Rijkswaterstaat is bekend als beheerder van asfalt, maar beheert ook veel natuur – en ruim 18.000 ha aan bermen langs het rijkswegennet. ABM biedt waardevolle data in ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op de veiligheid op de weg. Ik ben ervan overtuigd dat waar nodig we hiermee natuurontwikkeling en natuurbescherming nog beter hand in hand kunnen laten gaan met het veilig en bereikbaar houden van ons land.”

Een schaalbaar
systeem

Wat het ABM-initiatief bijzonder maakt, is dat het een schaalbaar systeem is dat door diverse partijen in heel Nederland kan worden ingezet, variërend van lokale overheden tot bedrijven. Het doel is om de gehele ‘BV NL’ (het Nederlandse bedrijfsleven en maatschappij) te ondersteunen. Ook de gestandaardiseerde aanpak is opvallend. Dit zorgt ervoor dat de gegevens van hoge kwaliteit en vergelijkbaar zijn, wat een betrouwbaar en volledig beeld van onze natuur mogelijk maakt voor alle gebruikers.

Onderdeel
van een groter geheel

Naturalis bouwt al langer aan een baanbrekende, digitale infrastructuur voor soortenherkenning om de biodiversiteit bijna in realtime te monitoren. “Zie het als een soort ‘Buienradar’ voor de biodiversiteit waar aan gewerkt wordt", zegt Merckx. “Dit ABM-initiatief vormt een belangrijke schakel binnen het grotere geheel. We zijn dankzij projecten als ARISE, eDentity en BGE al heel ver met DNA-technieken, maar nog wat minder op het gebied van de AI-kant. Met ABM schalen we op en zetten we daarop in.”

Ter informatie: vanaf volgende week kan iedereen gebruik maken van ARISE, daarover verzonden we gister dit persbericht.

 

Vincent Merckx

Meer
informatie

  • Dit is een gezamenlijk persbericht van Naturalis Biodiversity CenterTNORIVM en Rijkswaterstaat.

    Voor meer informatie over dit project kunt u terecht bij hoofdaanvrager Prof. dr. Vincent Merckx (Naturalis/UvA) (vincent.merckx@naturalis.nl). Voor algemene vragen kunt u naar de persafdeling van Naturalis.
     
  • De beelden bij dit persbericht kunt u in hogere resolutie vinden in deze map.
     
  • Leadfoto: Conceptuele weergave: ABM zal gebruik maken van slimme technologieën zoals sensoren, AI en DNA-technieken om de biodiversiteit snel en op grote schaal te meten. Credits: Getty Images.

Gerelateerde
informatie

Janus G3 robot

eDentity: een nationale eDNA-infrastructuur

Stel je een wereld voor waarin we snel en kostenefficiënt alle soorten in één enkel monster kunnen identificeren. Het eDentity-programma van Naturalis ontsluit de kracht van eDNA-analyse voor geavanceerde biomonitoring, door schaalbare DNA…
Lees meer
Logo

Biodiversity Genomics Europe: BGE

BGE heeft als doel het versnellen en opschalen van het gebruik van genomische wetenschap in Europa. Door twee nieuw gevormde netwerken samen te brengen, BIOSCAN Europe (dat zich richt op DNA-barcoding) en de Europese Reference Genome Atlas, ERGA (die zich…
Lees meer
Arise logo

ARISE: Nederlandse soorten kennen en herkennen

In het project ARISE bouwt Naturalis samen met het Westerdijk Instituut en de universiteiten van Amsterdam en Twente aan een infrastructuur die alle (meercellige) Nederlandse soorten kan herkennen en in kaart brengen. Elke soort, op elke manier, snel, en…
Lees meer