Construeer zelf evolutielijnen en stambomen: wat vertellen fossielen jou over evolutie en levenswijze? Bekijk en vergelijk echte fossielen en modellen van kiezen, poten en schedels van vijftig miljoen jaar geleden tot nu. Hoe veranderden paard-, olifant- en mensachtigen door de tijd en waardoor?
Alles wat je moet weten op een rij
- Workshop
- Doelgroep: havo/vwo 4, 5, 6
- Duur: 120 minuten
- Aantal leerlingen: minimaal 15, maximaal 36
- Ruimtes: tentoonstelling De vroege mens en De ijstijd en Werkplaats Toen
- Vanuit school: één begeleider per groep
- Vanuit Naturalis: twee educatieve begeleiders
- Doel: Leerlingen zien hoe paard-, olifant- en mensachtigen door tijd zijn geëvolueerd. Ze redeneren over oorzaken van deze veranderingen. Ze ontdekken welke kennis wetenschappers uit fossielen halen en dat er voortschrijdend inzicht is in de evolutie van organismen.
- Kernwoorden: evolutie, fossielen, geologische tijdschaal, stamboom, wetenschap, kiezen, schedels, botten
Verloop van het programmain het museum
Het programma bestaat uit drie onderdelen, de hieronder gehanteerde tijdsplanning is een indicatie.
0-45 minuten: onderzoeken in Werkplaats Toen
Leerlingen krijgen sets met fossiele kiezen en poten van paard- en olifantachtigen. Ze determineren de kiezen of poten met een determinatietabel, leggen een naamkaartje met ouderdom bij elk fossiel en krijgen een uitklapkaart met een tijdschaal van het Paleoceen tot het heden. Op de kaart is zichtbaar hoe tropische bossen uit het verleden langzaam plaats maakten voor grotere grasvlaktes. Leerlingen leggen de kiezen en botten op grote stamboomposters. Ze zien onder andere hoe kiezen groter en hoogkroniger werden en meer richels kregen. Ook zien ze hoe paardenpoten groter werden en steeds minder tenen kregen. Samen bespreken ze mogelijke oorzaken van deze veranderingen.
45 - 75 min: in museum
Gedurende een half uur bezoeken leerlingen zelfstandig de tentoonstellingszalen De ijstijd en De vroege mens. Een kaart met suggesties helpt ze de mooiste highlights te vinden en na te denken over deze bijzondere fossielen. Ze ontdekken ijstijddieren, zoals het complete skelet van een mammoet, een reuzenhert en een grottenbeer, maar ook het wereldberoemde schedelkapje, kies, dijbeen en bewerkte schelp van Homo erectus, gevonden door de Nederlandse arts Eugène Dubois.
75 - 120 min: in Werkplaats Toen
Terug in de workshopruimte onderzoeken leerlingen de evolutie van de mens. Ze vergelijken schedels van mensachtigen. Ze benoemen primitieve en moderne kenmerken en plaatsen de schedels op een stamboom. Wat zien ze gebeuren? Waardoor groeide onze herseninhoud en werden onze jukbogen kleiner? De leerlingen onderzoeken verschillende stenen werktuigen, van chopper tot bijl, en ontdekken hoe de mens ook steeds handiger werd met het vervaardigen van gereedschap.
Boekingsinfobereid je bezoek voor
Informatie over praktische zaken als parkeren, kluisjes en huisregels.
